Savaşlarda yıkılmayan 270 yıllık ‘borazanlı tabya’, zamana yenik düştü
Üzerindeki dinleme borusuyla düşman püskürtülen tabya tahrip edilmiş
KARS – Kars’ın savunmasında kullanılan ve borazanlı tabya olarak da bilinen yaklaşık 270 yıllık Karadağ Tabyası talan ediliyor.
Kars Merkez Atatürk Mahallesi’nin üst kısmında bulunan birçok tabyadan bir tanesi olan ve ‘Borazanlı Tabya’ olarak bilinen Karadağ Tabya, her geçen gün biraz daha yok oluyor. Hayvan barınağı olarak çobanlar tarafından kullanılan tabya, adeta can çekiyor.
1848-1853 tarihleri arasında Sultan Abdülmecit tarafından yaptırılan 250 kişilik Karadağ Tabyası’nın duvarları yıkılmış, demir kapıları ile pencereleri kesilmiş ve içerisi de hayvan barınağı haline getirilirken, kimliği belirsiz kişi veya kişilerce da birçok noktası define aramak için kazılarak tahrip edilmiş.
1855 Osmanlı Rus Savaşı, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı ve 1918-1920 Osmanlı Ermeni Savaşı’nda Kars’ın savunulmasında kullanılan savaşlarda yıkılmayan tabya, geçen süre içerisinde bakımsızlık ve sahipsizlikten dolayı yıkıldı.
Türkiye’nin en çok tabyasına sahip, yaklaşık 46 tane tabyayı bünyesinde barındıran Kars, tabyalar şehri olma özelliğiyle dikkat çekerken, tabyaların harbeye dönmesi, yetkililer tarafından koruması ise görenleri üzüyor.
“Üzerindeki borazanla düşmanın geldiği öğreniliyordu”
Karadağ Tabya’nın 1848-1853 tarihinde Sultan Abdülmecit tarafından yapıldığını ifade eden vatandaşlar, “1848-1853 yıllarında Sultan Abdülmecit tarafından yaptırılan bir tabya, Karadağ Tabya, diğer bir ismiyle Borazanlı Tabya, Borazanlı Tabya üzerindeki yaklaşık 270 yıllık borazan var. O borazandan rivayete göre; ‘gelen orduların, saldıran düşmanın moralini bozmak için dışarıya askerlerin kahkaha sesleri’ duyulmasını neden oluyormuş. Tarihçilerin açıklamalarına göre ise; ‘gelen düşmanların seslerini dinlemeye yarıyormuş’ yalnız görmüş olduğunuz gibi tabya içler acısı bir durumda” dedi.
“Tabyalar turizme kazandırılsın”
Tabya’nın savaşlara karşı yıkılmadığını ve zamana yenik düştüğünü ifade eden vatandaşlar, “yaklaşık 270 yıldır ayakta kalan tabya, son yıllarda artık yavaş yavaş yok olmayla karşı karşıya, yüz tutmuş durumda, özellikle kimliği belirsiz kişi veya kişilerce tahrip edilmekte, kimi zaman ise hayvan barınakları olarak kullanılmakta, tabi ki isteriz ki, bu tarihi yerlerimiz, bu tabyalarımız, Türkiye’nin en çok tabyasına sahip Kars ilindeki bu tarihi, kültürel varlıklarımızın korunması ve yeniden turizme veya hayata kazandırılmasıdır” diye konuştu.
Özellikle düşman ordularının geldiğinin duyulması ve önceden önlem alınması için üzerine yaptırılan dinleme borusuyla dikkat çeken Karadağ Tabya’nın üzerindeki borazana benzer borulardan birisini de sökülerek götürülmüş, sadece bir borusu kalan tabyanın daha ne kadar direneceği ise bilinmiyor.
Karadağ Tabyası
Kars’ta bulunan en büyük tabyalardan biridir. Arap ve İnönü Tabyaları ile birlikte bölgede çepeçevre savunma imkanı sağlamaktadır. Tabyada sığınak, Kışla binası, süvari hendeği, hendeği ateş altına alan mazgallar ve irtibat hendekleri mevcuttur. Tabyada Arap Baba olarak bilinen, Karadağ Muhafız ve Topçu Takım Komutanı M. Haşimi Kanevi’nin mezarı vardır. Tabya 20’nci Yüzyıl başlarında Ermeni hapishanesi olarak kullanılmıştır.
Karadağ Tabyası’nın en önemli özelliği ise düşmanın gece sızmasını önlemek için hiçbir tabyada olmayan bir sisteme sahip olmasıdır. Tabya’nın Kışla binasının tonoz kemerli çatısında dökümden yapılmış 100 santimetre çapında ve konik biçimli bir dinleme borusu bulunuyor.
